Świat sygnatur

Świat sygnatur

Tadeusz Widła

Oglądający prehistoryczne malowidła w grotach hiszpańskiej Altamiry lub francuskiej doliny Pont d'Arc z pewnym zdziwieniem zauważają, że w sąsiedztwie przedstawień zwierząt i scen myśliwskich znajdują się na nich obrysy ludzkiej ręki. Na pewno nie ma to związku z tematyką malowideł. Jedyne racjonalne wyjaśnienie, jakie nasuwa się w tym wypadku, to przyjęcie, że w ten sposób prehistoryczni artyści chcieli zaznaczyć swe autorstwo. Z czasów starożytności zachowała się antyczna ceramika – wazy, kratery etc., na której widnieją sygnatury twórców. Antyczne malarstwo tablicowe, niestety, nie przetrwało; być może dlatego, że preferowano wtedy termicznie wrażliwą technikę enkaustyczną. Z pewnością sygnowano w średniowieczu, na co są materialne dowody. I tak w zbiorach watykańskiej Pinakoteki znajduje się Sąd Ostateczny, autorstwa Mikołaja i Jana, pochodzący z XII w. (choć niektórzy datują go na schyłek XI w.) () W późniejszych stuleciach sygnowanie było już powszechne () Znawcy sztuki dość podobnie definiują nazwę "sygnatura". Na przykład według Słownika terminologicznego sztuk pięknych, "sygnatura [to] własnoręczny znak artysty na jego dziele (najczęściej obrazie, rzeźbie, rycinie); może nim być podpis w całości, w skrócie lub jako monogram, rzadziej figura geometryczna lub postać zwierzęca (np. smok Cranachów)". K. Zwolińska i Z. Malicki w Małym słowniku terminów plastycznych podają: "sygnatura (łac. signum – znak, cecha) – złożony na dziele sztuki (malarskim, rzeźbiarskim lub graficznym) podpis, monogram lub znak artysty stwierdzający jego autorstwo". Podobnie zdaniem L. Altmanna, "sygnatura (łac. signare – oznaczać) – naniesione na dzieło sztuki przez artystę jego nazwisko, monogram lub inny znak świadczący o jego autorstwie". Nawet z tak krótkiego przeglądu literatury wynika, że od wielu lat istnieje zgodność co do konotacji nazwy "sygnatura", a mianowicie, że jest to znak identyfikujący wytwórcę, czyli znak personalizujący. (z "Wprowadzenia")