Jan Troell

Jan Troell

Tadeusz Szczepański

Jan Troell – urodzony w 1931 roku szwedzki reżyser filmowy, scenarzysta i operator. Przez jednych doceniany za warsztatową wszechstronność i umiejętność zapanowania nad niemal każdym elementem filmu, przez innych za poetyckie wizje o publicystycznym zacięciu. Nigdy nie ukończył szkoły filmowej, a do świata filmu fabularnego wkraczał przez fotografię oraz film amatorski, którego specyfika ("zrób to sam") uczyniła z niego twórcę totalnego.

Debiutował w 1966 roku filmem "Oto twoje życie", za który otrzymał szwedzką nagrodę Złotego Barana. Miarą jego twórczego temperamentu – poety wizjonera i epika realisty w jednej osobie – była dwuczęściowa saga filmowa "Emigranci" (1971) i "Osadnicy" (1972), oparta na trylogii Vilhelma Moberga. Uznany za kontynuatora najlepszych tradycji epickich kina szwedzkiego, w latach siedemdziesiątych próbował swoich sił w USA, gdzie nakręcił "Narzeczoną Zandyego" (1975) i "Huragan" (1978).

W "Baśniowej krainie" (1986) – swoim ukochanym filmie – krytycznie przyglądał się kondycji społeczeństwa szwedzkiego, a w kontrowersyjnym "Il Capitano" (1991) szukał źródeł przemocy, biorąc za punkt wyjścia rzeczywistą zbrodnię, która wstrząsnęła Szwecją pod koniec lat osiemdziesiątych. Do stałych motywów w twórczości Troella należą pragnienie wolności (które – jak w "Białym jak śnieg" z 2001 roku – wyraża się w marzeniu o lataniu) i pasja fotografii (jak w "Uwiecznionych chwilach Marii Larsson" z 2007 roku).