Chruślina Żyrzyn – Fajsławice 1863

Chruślina Żyrzyn – Fajsławice 1863

Grzegorz Cwyl

W roku 2023 mijała 160. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego. Ten ogólnonarodowy zryw zakończył się klęską militarną i polityczną. Stanowił jednak przykład walki o niepodległość Polski. Był najdłuższym zrywem niepodległościowym Polaków w XIX wieku. Powstanie Styczniowe wywarło niebagatelny wpływ na kolejne pokolenia Polaków, stanowiło wzór pracy konspiracyjnej i niepodległościowej. Józef Piłsudski, syn działacza konspiracji narodowej, analizował przebieg działań powstańczych i przyczyny porażki, ale szukał także źródeł siły powstania. Starał się to później wykorzystywać we własnej działalności.

Powstanie Styczniowe stanowiło przykład organizacji narodu, który nie miał własnego państwa. Mała grupa młodych konspiratorów stworzyła organizację, która z czasem objęła całą nację i zadziwiała swoją żywotnością i skutecznością. Organizacja cywilna zapewniała pełne wsparcie polskiemu tajemnemu państwu. Wbrew historycznym tradycjom I RP, państwo polskie w trakcie Powstania Styczniowego skutecznie wypełniało swoją rolę (oczywiście uwzględniając ówczesne warunki), zbierając podatki, organizując pomoc społeczną, organizowano nawet służbę graniczną. W tym obrazie jest jednak jedna rysa przygotowania wojskowe. O ile organizacja cywilna działała bez zarzutu, to organizacja wojenna wykazywała braki prawie na każdym kroku. To zadziwiające, ale szykując się do powstania, zupełnie zaniedbano przygotowania wojskowe. Nie było broni, dowódców, zaopatrzenia i planów. Nie zawiedli tylko ochotnicy, którzy w miarę trwania walk coraz liczniej zapełniali powstańcze szeregi…