W obronie krzyża

W obronie krzyża

Adam Dziurok, Bogusław Tracz

Monografia przygotowywana w związku sześćdziesiątą rocznicą wystąpienia wiernych w Gliwicach w obronie krzyża przy kościele franciszkanów.
W piątek 24 czerwca 1960 r. doszło w Gliwicach do wystąpień wiernych w obronie usuwanego krzyża przy kościele franciszkanów. W wyniku interwencji sił milicyjnych rozproszono tłum, a 37 protestujących zatrzymano. Gliwicki protest, w którym wzięło udział ok. tysiąca osób, był najliczniejszym wystąpieniem przeciwko władzom PRL na terenie województwa katowickiego pomiędzy Październikiem 1956 r. a Marcem 1968 r. Książka składa się zasadniczo z dwóch części o nieco odmiennym charakterze: opisowej i dokumentacyjnej. Część narracyjną otwiera rozdział zatytułowany Konteksty, w którym scharakteryzowano politykę władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w skali ogólnopolskiej oraz na poziomie województwa katowickiego na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., a także przedstawiono kwestie społeczne, gospodarcze i wyznaniowe Gliwic, które pozwalają zrozumieć specyfikę funkcjonowania społeczności parafii franciszkańskiej w dzielnicy hutniczej. Druga część pracy ukazuje starania zakonników i parafian o nową świątynię, kontrowersje związane z postawieniem krzyża oraz przebieg zajść podczas akcji jego usuwania. W trzecim rozdziale przedstawiono represyjne działania wobec uczestników protestu, konsekwencje tych zajść oraz późniejsze zabiegi o nową świątynię. W aneksie źródłowym zaprezentowano zarówno dokumenty o zróżnicowanym charakterze (listy parafian, sentencja wyroku, homilia), jak i relacje świadków lub krewnych uczestników zajść. Materiały te uszeregowano według kolejności opisywanych w nich wydarzeń (a nie daty wytworzenia), dzięki czemu tworzą one w miarę spójną opowieść na temat gliwickiego protestu. Autorzy mają nadzieję, że książka, opublikowana w sześćdziesiątą rocznicę wydarzeń, przywoła wspomnienia i stanie się impulsem do dalszych poszukiwań materiałów (w tym fotografii) dotyczących tzw. zajść gliwickich. Liczą również, że znajdą się kolejni świadkowie tych wydarzeń i nowe dokumenty, które pozwolą uzupełnić przedstawiony Państwu materiał.