Trzynaście opowieści

Trzynaście opowieści

Pruszyński Ksawery

13 opowieści to 13 opowiadań o losach podchorążych i oficerów w polskiej armii na zachodzie.
Tak pisze o książce Józef Hen :
Zastanawiająca jest w Trzynastu opowieściach Pruszyńskiego ta mnogość bohaterów milczących, gorzkich, z ranami w duszy i na ciele właśnie, wyraźnych alter ego autora, a przecież obarczonych świadomością klęski. Oto Manuel z Odejść i powrotów rozmyśla w czołgu podczas kampanii normandzkiej: Daremność. Głucha, zawistna niechęć do każdej krytycznej myśli; niewolniczy, bydlęcy kult dla najgłupszej chwalby tego, co swojskie, ze swojską głupotą na czele. Pełne zwycięstwo klik, klanów i kast przeciw samotnej jednostce i biernej, bezradnej masie.

To wszystko są fakty – powiedział mi Pruszyński o Trzynastu opowieściach. – Nigdy nie wymyśliłem żadnej fabuły. A Trębacz z Samarkandy ? – zapytałem. Skinął głową. Tak, Trębacz jest wyjątkiem. To kompozycja. Ale właśnie o Trębaczu wszyscy myśleli, że jest to prawdziwe wydarzenie, do tego stopnia, że Anders kazał zarządzić śledztwo – chodziło o tę niedzielną zbiórkę na rynku – kto dał rozkaz, skąd ta samowola